گروهی از فیلمهای تاریخ سینما کلاسیک شدهاند و دیدنشان بر هر فیلمبین حرفهای و پیگیر واجب است. از بر باد رفته تا سکوت برهها. گروهی فیلمهای به اصطلاح درجهدو هستند و دیدنشان برای سینمادوستان اهل اندیشه ضروری است. از فیلمهایی مثل مفتسوار آیدا لوپینو گرفته تا حباب سودربرگ و … و… و…
آنقدر فیلم خوب به دلیل سازوکار سرمایه و کمپانیها به پستو رفته یا سربهنیست شده که خدا میداند. در همین سالهای اخیر و با پیشرفت تکنولوژی، آثار مستقل بسیاری با سرمایهی شخصی ساخته شدهاند که در بهترین حالت بجز نمایش در جشنوارههای اینچنینی ـ اغلب همین هم رخ نمیدهد ـ امکان نمایش نداشتهاند. نکتهی حیرتانگیز و غیرقابل درک دربارهی این فیلمها و سازندگانشان این است که این سازندگان جوان پوچگرا و دربوداغان حتی تمایل ندارند فیلمشان را به شکل شخصی منتشر کنند. لازم نیست هزینه دیوی دی ام و تکثیر را بپردازند؛ کافی است فیلمشان را در فرمتی معقول و با کمترین افت کیفیت در اینترنت به اشتراک بگذارند.
اگر آقای کریستوفر نولان که آخرین Inception گیشههای سینمای جهان را فتح کرده و به لطفهالیوود از یک فیلمساز اروپایی مستقل به یک فیلمساز پولساز اینچنانی تبدیل شده، چنین موفقیتی نمیداشت آیا فیلم شانزده میلیمتریاش با نام تعقیب که با هزینهی ناچیز و در خانهی پدریاش ساخته بود مورد توجه قرار میگرفت و در سطح وسیع منتشر میشد؟
در هر حال این موضوع درباره فیلمسازان وطنی جذابتر است بهخصوص آنهایی که اساسا بی پروانهی ساخت فیلم ساختهاند و مطلقا امیدی به نمایش فیلمشان نیست بهشدت از امکان دیده شدن فیلمشان حتی در قبال منتقدان سینما جلوگیری میکنند. فیلم ساختن با آگاهی از چنین فرجامیعین حماقت است و تنها باطلالسحر این حماقت، رها کردن فیلم برای دیده شدن است.
این وسط فیلمهای حرفهای دیگری هم هستند که به دلایلی نامشخص مطرح نشدهاند و امروز که آنها را مرور میکنیم در حیرت میمانیم.
اگر تماشاگر پیگیر سینما هستید این چند فیلم را بیابید و ببینید. (به پرسشی که همین لحظه در ذهن شماست پاسخ نخواهم داد. چون به یاد ندارم که به خود من کسی در اینباره پاسخ داده باشد و… هرکسی طاووس خواهد …)
Seconds
جان فرانکنهایمر
در اتمسفری خیالی، فیلمیعمیقا بصری با جانمایهای اساطیری و فرجامیهولناک؛ میل به جاودانه شدن. جان فرانکنهایمر در این فیلم سیاه و سفید به دور از میزانسنهای تعقیب و گریز و اکشن، شما را به ضیافت توانایی تحسین برانگیز خود دعوت میکند. سینما راکهادسن را از این بهتر به تماشا نگذاشته است. چشمانت را باز کن آمنبار اینجا کرنش میکند.
Failan
هائه سانگ سونگ
اگر دوستدار سینمای کره جنوبی باشید نامهایی همچون کیم کی دوک، پارک چان ووک، تاکاشی میکه و… را زیاد شنیدهاید. ولی این قدرندیدهترین فیلم سینمای کره را باید ببینید تا آه از نهادتان برآید و دریابید که چه ظالمانه نادیده گرفته شده است. فیلمیکه از حیث فرم روایی متقدم به بسیاری از آثار نوآورانهای است که در این یک دهه حلوا حلوا کردهایم. و جدا از آن فایلان روایتگر سوداییترین عشق تاریخ سینما است. گزاف گفتهام؟ حلوای تن تنانی تا نخوری ندانی.
Brown bunny
وینست گالو
پرسه در چشم انداز؛ برآیندی از سینمای جادهای، سینمای روشنفکرانهی اروپا، سینمای کیارستمیاز طعم گیلاس به بعد، دنیای پاریس تگزاس و … فیلمیبرای دیدن و مبهوت شدن. سفری برای رهایش از وسوسهی گناه.
eXistenZ
دیوید کراننبرگ
تریلر روانشناسانهی دیوید کراننبرگ. مولف ترین کارگردان زندهی سینما. تشریح گر کالبد انسان در سایهی پارادایم تکنولوژی و رسانه. درک دنیای این متفکر بزرگ و شاگرد راستین و وفادار مارشال مک لوهان، اصلا آسان نیست. این فیلم با توجه به زمان ساخته شدنش پدرجد رویکرد معناکاوانهی سینمای نوین قرن بیست و یکم است. تردید نکنید. کراننبرگ همچنان پیشقراول است. او بزرگ عرصهی اندیشه است، سینما که هیچ.
Snake eyes
برایان دی پالما
قدرتنمایی دیگری از فرزند راستین سینما. میزانسنها به سرانگشت او میرقصند. بهترین نقشآفرینی نیکلاس کیج. فیلمنامهای بی نقص، اجرایی غبطه برانگیز. دی پالما بایکوت شدهترین فیلمساز همهی دورانهاست. چه باک! او دامنهی بصری سینما و نوترکیبی میزانسن را گسترش و ارتقاء داده. بگذار کوتولهها روی شانهی او سوار شوند. Climax تعلیق در سینما از آن اوست نه هیچکاک کبیر. تردید نکنید.
Deliverance
جان بورمن
هولناکترین و تلخترین خشونت تاریخ سینما. بهترین پایان بندی تاریخ سینما. همین دو توصیف کافی نیست که به تماشای این فیلم حادثهای و رازآلود جان بورمن کاربلد بنشینید؟ کارگردانی به معنای مطلق کلمه.
Body heat
لارنس کزدان
برآیند و عصارهی فیلم نوآر در تاریخ سینما. نوآر از این بهتر ساخته نخواهد شد. پدرجد فیلم پر سر و صدایی همچون غریزهی اصلی و بهتر و کاملتر از فیلمهای غول آسایی که ملهم از آنهاست: غرامت مضاعف، پستچی همیشه دوبار زنگ میزند و …
White dog
سم فولر
قدر نادیده، غیر قابل انتشار در زمان خود. بهترین نقش آفرینی یک حیوان در تاریخ سینما. تسلط حیرت انگیز یک پیرمرد در کارگردانی. مضمون بسیار مهم و قابل طرح. با فیلمنامهای تحسین برانگیز و فراتر از گمانههای سطحی ما، حاصل همکاری فولر و کرتیس هنسن. هنسن پسر خوب سینما است. یک مووی مانیای دوست داشتنی، ستایشگر نیک ری. صاحب یکی از ده نوآر برتر تاریخ سینما: محرمانهی لس آنجلس.
Internal affairs
مایک فیگیس
کثیفترین و نفرتبارترین پلیس تاریخ سینما. با حضور همیشه جادویی ریچارد گیر. او حتی از هری کثیف هم کثیفتر است. باور نمیکنید؟ این فیلم را ببینید. مایک فیگیس خیلی کمتر از تواناییاش به سینما افتخار داده ولی با این حال او هنوز هم کارگردان چند فیلم کالت است.
MR-73
پیشاپیش اعلام میکنم که این فیلم نهایتا یک فیلم پلیسی متوسط است و به دنبال شاهکار نباشید، ولی اگر میخواهید یکی از بهترین آغازهای تاریخ سینما را ببینید تماشایش را از دست ندهید.(باور کنید ارزشش را دارد). حتی تصورش هم شورانگیز است. با آن آرپژ جادویی گیتار. با آن سحر حضور دانیل اوتوی. بزرگمرد کوچک سینمای فرانسه و جهان. بهترین بازیگر مرد فرانسوی همهی دورانها.
رضا کاظمی؛ پزشک، نویسنده، شاعر و فیلمساز