درباره‌ی کتاب «کابوس‌های فرامدرن» (۲)

خب حالا وقتش شده که قسمت دوم مرور کتاب کابوس‌های فرامدرن را بنویسم. این نهضت تک‌نفره‌‌ی مجازی در محضر ناظران خاموش و غیرخاموش و عزیز و غیرعزیز تا مدت مدیدی ادامه خواهد داشت و دست‌کم در حافظه‌ی تاریخی من نویسنده و شمای خواننده ثبت خواهد شد. (باید زمان بگذرد تا معلوم شود چه جمله‌ی قصاری از خودم در کرده‌ام!)

با ناشر تماس گرفتم و درخواست کردم آماری از توزیع و فروش کتاب در اختیارم بگذارد، با بزرگواری پذیرفت و آمار را از نظر گذراندم. اولش کمی‌غمناک بود ولی خیلی سریع واقع‌بین شدم و فهمیدم که با در نظر گرفتن همه‌ی شرایط (از گم‌نامی‌من برای مخاطب تا وضعیت وخیم نشر و توزیع، و حال بی‌حال حاکم بر جامعه) اوضاع اصلا هم بد نیست. فقط خیلی خوب نیست. همین.

امیدوارم کتاب خوانده شود. خریده شدن یا نشدن‌اش واقعا از جنبه‌ی مادی توفیری به حال من ندارد و من هم قصد ندارم تا چند سال، کتاب داستان تازه‌ای منتشر کنم که فروش این، ملاکی برای آن دیگری باشد. در حال حاضر به شکل جدی در فکر تکمیل دو کتاب هستم؛ اولی یک کتاب نظری سینمایی و دیگری ترجمه‌ی یک مجموعه‌ی واقعا منحصربه‌فرد داستان کوتاه. این‌ها را گفتم که دلیل جوش زدن‌ام برای خوانده شدن کتابم را شرح دهم. قبلا هم گفته‌ام که دیگر به «نوشتن برای نوشتن» هیچ اعتقادی ندارم. می‌نویسم تا خوانده شود و دریچه‌‌ای تازه‌ به روی خواننده‌ای بگشایم. مهم نیست دیگران چه برداشتی کنند ولی خودم یقین دارم که کابوس‌های فرامدرن تجربه‌ی کاملا متفاوتی برای ادبیات داستانی ایران است؛ و درست به همین دلیل شاید گروهی از مخاطبان را در ابتدا پس بزند. این اتفاق چه از سوی من و چه از سوی ناشر کاملا پیش‌بینی شده بود.

داستان از این قرار است که هر ناشری کتاب‌های متقاضی نشر را برای بررسی و تصمیم‌گیری به کارشناسان مورد اعتماد خود می‌دهد (که نام‌شان هرگز بر نویسنده مکشوف نمی‌شود، و راستش برای شخص من کم‌ترین اهمیتی هم ندارد). در مورد کتاب من هم همین اتفاق افتاد. و اما به نقل از ناشر گرامی: «نظرها پنجاه پنجاه بود؛ گروهی داستان‌ها را فاقد ارزش و بسیار مزخرف می‌دانستند و گروهی دیگر آن‌ها را بسیار خوب و برخی را در حد شاهکار. نتیجه این شد که ریسکش را به جان بخریم و این رقمش را هم تجربه کنیم؛ یا می‌گیرد یا نمی‌گیرد.» طبیعی است که چنین تفاوت دیدگاهی میان مخاطبان کتاب هم وجود داشته باشد و چه بسا درصد مخالفانش بیش‌تر از موافقانش شود. کار من بی‌اعتنایی به عادت مخاطب است، در همه‌ی امور زندگی و از جمله نوشتن.

اما با کمال تاسف و تاثر برای مخالفان، این کتاب حتی اگر مزخرف و توهینی به ادبیات تلقی شود، در هر حال از چنگال روزگار سُر خورده و بر تخته‌سنگی آرام نشسته و نفس می‌کشد. و به زندگی‌اش ادامه خواهد داد؛ تا همیشه. حتی اگر هرگز به چاپ بعدی نرسد. این اتفاق افتاده. ای جان! ای جان!

پیش‌تر هم گفتم که ۱۰ داستان از همان ابتدا به دلیل پیش‌بینی مشکل‌ساز بودن کنار گذاشته شدند. در نظر من آن داستان‌ها اگر بهتر از داستان‌های چاپ‌شده‌ی فعلی نباشند ابدا بدتر نیستند. اگر سال آینده توانستم آن‌ها را برای چاپ به ناشری دیگر بسپارم که خیلی هم خوب، وگرنه به صورت پی‌دی‌اف منتشرشان می‌کنم تا دست از سرم بردارند. نام آن ۱۰ داستان برای ثبت در حافظه‌ی مختل تاریخی خودم: مردی پشت پنجره، جایزه‌ی ادبی، روی ریل، اتوبان، لکه، ناهار آماده است، رستوران خیابان مونتمارتر، کسالت، خانم نظام‌آمیز ماشین را روشن کرد،تهران ۱۳۵۴/ تهران ۱۳۸۴

و این چهار داستان‌ منتشرنشده و ارائه‌نشده هم به مجموعه‌ی بالا اضافه می‌شوند: پله‌های زیرزمین، مرگ در خط پانزدهم، موسی، شب‌نشینی.( بله این موسی همان داستان کوتاهی است که فیلم‌نامه‌ی موسی را البته با تغییرات بنیادین از روی آن نوشتیم. بیچاره موسی! بیچاره ما!)

مخصوصا دلم می‌سوزد برای جایزه‌ی ادبی؛ یکی از بهترین داستان‌هایی که نوشته‌ام. این کابوس تمام‌عیار جایش قطعا در کتابی به نام کابوس‌های فرامدرن باید می‌بود؛ داستانی رعب‌انگیز و ملهم از پنجره‌ی عقبی هیچکاک. اما نشد. این نشدن‌ها جزئی از زندگی ماست. چه باک.

و این چند خط هم ثبت شد و رفت. به همین سادگی.

——————-

برای تهیه‌ی کتاب یا به خود نشر مرکز (خ فاطمی، روبه‌روی هتل لاله، خ باباطاهر) بروید یا به این شماره  تلفن سفارش بدهید: ۲۰- ۸۸۵۵۷۰۱۶

ظاهرا بقیه‌ی راه‌های ارتباطی به شکل چشم‌گیری خاموش‌اند. اصلا به درک که خاموش‌اند. کسی که از کابوس می‌نویسد، از هیچ کابوسی نمی‌ترسد.

در همین زمینه بخوانید: درباره‌ی کتاب «کابوس‌های فرامدرن» (۱)

درباره‌ی کتاب کابوس‌های فرامدرن (۱)

فکر می‌کنم هنوز خیلی زود است که نخستین مجموعه داستان منتشرشده‌ام را به بایگانی خاطره بسپارم. ترجیح می‌دهم درباره‌اش چند خطی بنویسم تا دوستانی که هنوز آن را تهیه نکرده‌اند، به خواندنش ترغیب شوند. من به متمدنانه‌ترین شکل ممکن (تنها راهی که در تصورم می‌گنجید) کتابم را منتشر کرده‌ام؛ نه پول توجیبی داده‌ام و نه کتابی برای فروش شخصی از ناشر گرفته‌ام. فقط حق‌التالیف و بس.  افتخارم این است که مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاهم را آن هم نه حضوری که با پست به نشر مرکز فرستادم، به همراه شماره تلفن و ای‌میل. و همین. نه آن‌ها من را می‌شناختند و نه من جز مطالعه‌ی بسیاری از کتاب‌های آن نشر، آشنایی دیگری با آن‌جا و گردانندگانش داشتم. سه ماه بعد زنگ زدند و گفتند از ۲۴ داستانی که داده‌ای ۱۰ تایش به دلایل مختلف قابل‌نشر نیست. می‌ماند ۱۴ تا. دوست داری ما همین تعداد را منتشر کنیم؟  گفتم چرا که نه. و در فرصت آخرین بازنویسی، یک داستان دیگر هم اضافه کردم و به همراه ۱۴ داستان قبلی با پست برای‌شان فرستادم. فقط برای امضای قرارداد بود که به مدت نیم ساعت در دفتر نشر مرکز حاضر شدم، و خلاص. ممیزی کتاب در ارشاد هم دوسه ماه طول کشید و به شرط حذف فقط چهار کلمه مجوز انتشار کتاب صادر شد. اصلاح آن چهار کلمه هم کم‌تر از یک دقیقه وقت گرفت. و یک ماه بعد هم کتاب منتشر شد. با یک طرح جلد خیلی خوب از استاد ابراهیم حقیقی.

در این وانفسای گرانی کاغذ و وضعیت وخیم نشر در کشور، انتشار کتابم به‌راستی اتفاق خوشایندی برای من است. اما من دیگر آن جوان سرحال و ذوق‌مرگ چند سال قبل نیستم. سال‌ها برای چنین روزی مرارت کشیده بودم. نوشته بودم و بارها بازنویسی کرده بودم تا این اتفاق بیفتد و محکوم بود که بیفتد. من دوست نویسنده‌ای نداشتم که خبر چاپ کتابم خوش‌حالش کند. با «اغلب» سینمایی‌نویس‌ها هم رفاقتی در میان نیست. بیش‌تر یک جور هم‌زیستی اجباری است. خوبی‌اش این است که خودمان می‌دانیم همدیگر را واقعا دوست نداریم. آگاهی ارزشمندی است.

کتاب کابوس‌های فرامدرن به یار و دلدار همیشگی‌ام، همسرم، تقدیم شده است. بسیاری از قصه‌های این کتاب محصول سال‌های سخت آغاز زندگی مشترک‌مان هستند. سال‌هایی که از سوی خانواده‌ام طرد شدم و یتیمی‌را در عین داشتن پدر و مادر تجربه کردم (و می‌کنم). تجربه‌ای هول‌ناک است و من هرگز نتوانستم با این واقعیت تلخ کنار بیایم. تا به حال کسی از من نپرسیده این عکس کوچک بالای سایتم چه مناسبت و دلیلی دارد. آن پاهای پیر و خسته (اما همراه) را تصویری از آینده‌ی زندگی من و همسرم می‌بینم. شاید من بیش‌تر از بسیاری از مردان، وابستگی عاطفی و هم‌دم بودن با همسر را به دلیل شرایط خاص زندگی و دورکاری، تجربه کرده‌ام. اما هرگز برخلاف خیلی‌ها تصویری از خودمان در فیس‌بوک و نظایر آن منتشر نکرده‌ام. چون دوست دارم این حریم امن و مقدس، هم‌چنان خصوصی بماند. کابوس‌های فرامدرن باید به لیلا تقدیم می‌شد؛ هم‌او که سال‌هاست با همه‌ی مرارت‌ها تنها یار و غم‌خوار من است.


اهمیت این «تبلیغ شخصی»، برای من فراتر از آن چیزی است که می‌توانید تصور کنید. سال‌هاست شعر و داستان می‌نویسم ولی هرگز در هیچ حلقه و محفل ادبی، یا کارگاه داستان و نظایر آن حضور نداشته‌ام (و اساسا اعتقادی به جمع‌های ادبی و ادبیات کارگاهی ندارم). دلیل بی‌اعتنایی ادبیاتی‌ها به کارم هم از همین منظر برای خودم به‌راحتی قابل‌توجیه است. البته حساب دو سه دوست نویسنده (از نوع مشهور) که سابقا اظهار محبت و ستایش‌ می‌کردند و حالا عامدانه اکیدا از سخن گفتن در این باره پرهیز می‌کنند (که مبادا چند نفر از سر تبلیغ آن‌ها کتاب را بخرند) به‌شدت جداست. چنین رفتار نامهربانانه‌ای برایم بسیار تأثرانگیز است. اما من به این شیوه عادت دارم. اصلا ورودم به نقد فیلم هم با همین انکارها روبه‌رو بود و هنوز هم برخی از حلقه‌های کوچک نقد فیلم همان رفتار را ادامه می‌دهند. اول انکارت می‌کنند، بعد به تو می‌خندند و… اما کم‌کم عادت کردم. باید عادت کرد. چاره‌ای هم نیست.

ادامه دارد… (در پست‌هایی دیگر به نکته‌هایی درباره‌ی خود داستان‌ها اشاره خواهم کرد)