علی معلم در برنامه‌ی هفت مسعود فراستی را به خاطر کلمه‌ی «لات» که خودش در آغاز سخنانش در قالب « لات کوچه خلوت» به کار برده بود به تازیانه‌ی ملامت می‌گیرد ـ و مگر دست برمی‌دارد؟! ـ و خلاصه آن‌چه که از دو طرف نمی‌شنویم نقد شفاهی فیلم جرم است.
رضا درستکار با لحنی تحقیرآمیز با مسعود فراستی روبه‌رو می‌شود و او را چند بار متهم به بازگویی خلاصه داستان فیلم فرهادی می‌کند و به گمان من همین لحن تحقیرآمیز، فراستی را وامی‌دارد که در واکنشی شدیداً احساسی، حرفهای تند و عجیبی درباره‌ی فیلم فرهادی بزند و باز هم چیزی از نقد فیلم دست‌مان را نمی‌گیرد. این فضای مهم‌ترین برنامه‌ی سینمایی تلویزیون است و مشخص نیست سازندگان برنامه و آقای جیرانی به چه انگیزه‌ای اصرار دارند همین روال پرتنش را ادامه دهند.
بجز یکی‌دو منتقد مشخص که سابقه‌ای فرساینده و طولانی در جواب‌گویی مکتوب به نقد دیگران و ایرادگیری از همتایان‌شان و فرورفتن در قالب پادوی فیلمساز دارند، در فضای نشریات سینمایی هر کس نقد خودش را می‌نویسد و داوری را به دیگران می‌سپارد.
مشکل اساسی برنامه‌ی هفت این است که بنیانش را بر نقد شفاهی و رودررو گذاشته و این رویه با توجه به مشکلات فرهنگی ما ایرانی‌ها و حب و بغض‌های شخصی اغلب به بحث‌های سطحی و سخیف می‌رسد که کم‌ترین نشانی از تحلیل فیلم ندارد. صد البته فضای هیجانی اینترنت محل اصلی بازخورد این جنگ و جدل‌های شرم‌آور است و عده‌ای به طرفداری این و عده‌ای به هواخواهی (و بلکه خون‌خواهی) طرف دیگر گردن فراز می‌کنند. مجری هم در این میانه جز جاهایی که با سلیقه‌ی شخصی‌اش منافات دارد، لام تا کام حرف نمی‌زند و کم‌ترین تلاشی برای تعدیل عصبیت و کودکانگی جاری در این جدال‌های کلامی‌به خرج نمی‌دهد.
مشکل دیگر هفت، تن دادن به قانون نانوشته و در کشور ما بی‌کاربرد منتقد ثابت است. با همه‌ی احترامی‌که در عین اختلاف سلیقه‌ی گاه بسیار شدید، برای مسعود فراستی قائلم و او را فردی بسیار آگاه و مسلط می‌دانم، تردید ندارم که حضور همیشگی او یک علت مهم ملال‌انگیز و تکراری شدن هفت و تنش‌زایی اغلب بی‌خود و بی‌دلیل در فضای این برنامه است.
جز این، اساساً نقد شفاهی و فی‌البداهه آن هم با منتقدان سینمای ایران که بیش‌ترشان ـ مانند نگارنده‌ی همین نوشته ـ خوش‌بیان و حاضرجواب نیستند و با مکث و تپق بیش از حد حرف می‌زنند، کاری عبث و بی‌حاصل است. گاهی حتی از یک ساعت نقد شفاهی به اندازه‌ی یک پاراگراف حرف حساب و مستدل نمی‌توان استخراج کرد. اتلاف وقت با خوش‌‌وبش کردن و تکه‌پرانی و حرفهای معترضه و این‌ها که به کنار…
به گمان من دل کندن از ایده‌ی منتقد ثابت و ایجاد تنوع در این زمینه، هفت را جذاب‌تر و جنجالی‌تر ـ به معنای مثبت و نه خاله‌زنکی‌اش ـ خواهد کرد. و در کنار نقد شفاهی زنده ـ که ظاهراً اجتناب‌ناپذیر است ـ می‌توان برای هر فیلم روی پرده با چند منتقد ـ که البته تکراری و ثابت نباشند ـ با پیش‌زمینه و اطلاع قبلی، گفت‌وگوی تصویری کرد که البته بهتر است توانایی هر منتقد و سلیقه‌اش در نظر گرفته شود و مثلاً کسی که کم‌ترین آشنایی با تریلر، سینمای وحشت یا درام‌های روان‌کاوانه ندارد در این باره افاضه نفرماید.
هفت فرصت بسیار ارزشمندی برای سینمای ایران است، در این تردید ندارم. جیرانی هم با همه‌ی نقص‌های ذاتی‌اش فیلمساز و منتقد آگاه و کاردانی است. اندکی تحمل و نقدپذیری برای برنامه‌ای که خودش مدعی نقد است، حاصل کار را از اینکه هست بهتر خواهد کرد و سودش به سینما و ژورنالیسم سینمایی ایران خواهد رسید.
رضا کاظمی؛ پزشک، نویسنده، شاعر و فیلمساز
یادداشت بسیار خوب و مناسبی بود قربان
ولی کو گوش شنوا؟ در رسانه میلی صدا و سیما سخن حق و منطقی عنصری است فراموش شده…
سلام رئیس
مرسی بابت این نوشته‌ی خوب و بی‌طرفانه
آقای کاظمی حتی از غیبت های کوچکتان هم دل تنگ می شویم.
نوشته تان خیلی بی طرفانه و منطقی بود.
راستش من این برنامه را نمی بینم یه جورائی این آقای جیرانی روی اعصابم می رود. خب بسش است دیگر! نمی شود کس دیگری برنامه را داشته باشد؟ یعنی هیچکس را نداریم دیگر؟
————–
پاسخ: ممنون از لطفتون. جیرانی خوبی‌هایش بر نقص‌هایش می‌چربد به نظر من.
سلام اگه یادتون باشه زمان جشنواره هم مسعود فراستی در برابر جدایی نادر… همین موضع رو داشت برنامه هفت هم به بهانه های مختلف منتقد هارو دعوت کرده و نشون دادن که بهترین گزینه فراستی ست مگر نقد فیلم آل توسط امیر قادری توی اولین برنامه یادتون نیست یا نقد های حاجی مشهدی در جشنواره یا بررسی سینمای شهری توسط سعید قطبی زاده که همه در حد افتضاح بود آیا باید جواد طوسی رو آورد که همه ی فیلم ها رو به نسبت فیلم های کیمیایی می سنجه یا رضا درستکار که هر وقت بتونه واسه مجید مجیدی تبلیغ می کنه یا امیر قادری که با دیدن فیلم ازدواج در وقت اضافه یاد فیلمهای بونوئل و فلینی می افته ویا سعید مستغاثی ….و یا …؟
——————–
پاسخ: ای بابا همه که بد شدن این جوری که شما گفتین. این‌هایی که نام بردید منتقدهای بسیار خوبی هستن و می‌شود به این‌ها کسانی چون امیر پوریا، مهرزاد دانش، محسن سیف، نیما حسنی‌نسب، مصطفی جلالی فخر، حسین معززی‌نیا و … را اضافه کرد. الان حضور ذهن ندارم.
حق با شماست. پایبندی به یک منتقد هزینه های سنگینی را برای هفت در بر داشته. البته فراستی در این مدت به خوبی خودش را جا انداخته و در عمده بحثها که واقعا در رابطه با فیلم صحبت می شد (که عموما فیلمهای خوبی نبودند!) دست بالا را داشت. اما خب واقعا برای پی گیران دائمی این برنامه دیگر جذابیتی چندانی ندارد و حتی این ایده که یک منتقد دیگر با فراستی رودررو مباحثه کنند هم به نظرم جواب نمی دهد. در همین مورد اخیر فراستی حرفهای معقول تری نسبت به معلم زد که مدام سعی می کرد نقدها را به هجمه های علیه فیلمساز تعبیر کند. البته بخش بزرگی از این یکنواختی دیدگاه انتقادی ناشی از احتیاط بیش از حد جیرانی ست.
سلام
اقا رضا فکر نمیکنین دارین کمی با احتیاط برخورد میکنید؟ نمیگم داوری تندی داشته باشیم یا حب و بغضای معمول که خودتون هم اشاره کردین سر به کجا زده تو اینترنت.
اما فکر کنم قضیه خیلی ساده است:
۱- فراستی منتقد نیست چون نه ادبیات نقد داره و نه معیار مشخص و قابل پذیرشی برای نقد.
۲- فراستی فقط کارشناسه و کسی که باید پاسخگو باشه خود جیرانیه. این برنامه ی ایشونه و جیرانی تصمیم گرفته که از کسی بعنوان کارشناس استفاده کنه که درصد زیادی از منتقدین سینمای ایران (از هر طیف و اندیشه ای) بعنوان منتقد قبولش ندارن.
۳- اینکه خیلی از اساتید نقد (بعنوان منتقد قابل تکیه و با اگاهی بالا و ادبیات نقد خوب) میتونن بعنوان کارشناس باشن و باعث اعتبار برنامه هم بشن. کسانی مثل: مهرزاد دانش، حسین معززی نیا، امیر پوریا، رضا کاظمی، کوثر آوینی، هوشنگ گلمکانی، سعید عقیقی، محسن سیف و … خیلیهای دیگه (جدا یادم نیومد وگرنه بازم هست انصافا).
اما اینکه خیلی از این منتقدین بزرگوار نمیخوان تو این برنامه حاضر بشن یه ضعفه و عذر بدتر از گناه. “فراستی رو میاریم چون استاد گلمکانی نمیاد.”
به هر تقدیر فکر کنم اقای جیرانی با این برنامه خودش و تمام سابقه فیلمسازی و ژورنالیسم و حتی اینده اش رو تو قماری شرط بسته که فراستی داره بازی میکنه.
بازم مرسی که گاهی با بودنتون بهمون حال میدین آقا رضا
——————-
پاسخ: سلام. به نظر من فراستی منتقد بسیار باسواد و با دانشی است. واقعا اینطور فکر میکنم. ولی سلیقه‌اش خاص است و رویکردش اغلب افراطی است و سلیقه‌ی خاص زیاد مناسب یک برنامه‌ی عمومی نیست.
شاید همان طور که گفتید بعضی از منتقدان حاضر نباشند در برنامه‌ی زنده حضور یابند ولی همان‌ها اگر دوربین با اطلاع قبلی سراغ‌شان برود نقدهای‌شان را به طور شفاهی رو به دوربین برنامه خواهند گفت. مطمئنم.
سلام …
تقریبا همه برنامه های هفت رو میبینم و دنبال میکنم ، راجع به قسمتی که در مورد آقای جیرانی حرفی ندارم و با شما موافقم…
اما راجع به آقای فراستی باید بگم که قسمت وسیعی از نقدهاشون رو قبول ندارم و فکر میکنم هفت میتونست از یه منقد بهتر هم استفاده کنه !
با سلام وادب وخسته نباشید.کودکی من به گونه ای گذشته که علایق من اگر بوده گم شده و حال به آرزو تبدیل گردیده .خیلی دوست داشتم نقشی درفیلم امام حسین(ع) ایفا می کردم. قصه‌ای را شروع به نوشتن کرده‌ام. دوستدار شما هستم و فکر میکنم برای تولید یک فیلم زحمت بسیار کشیده می‌شود و ما به این زحمات افتخار می‌کنیم .. خواهش می کنم از تمام هنرمندان یاد کنید (محمدعلی فردین ) ارادت خاصی به استاد عزیز جناب جمشید مشایخی دارم. باتشکر از آقای جیرانی و تمامی هنرمندان و هم‌چنین همه ی عزیزان در برنامه ی هفت۷ آزاده ساکن اصفهان.
——————–
پاسخ: دوست عزیز. به سایت برنامه‌ی هفت مراجعه کنید. امیدوارم به آرزوهای‌تان برسید. هیچ چیز غیرممکن نیست.