reza

سلام

آخرین پست آدم‌برفی‌ها را شاید دیده باشید؛ درباره‌ی فراخوان برای سردبیر. راستش عملی نیست، انصاف هم نیست. چگونه می‌توانم حاصل خون دل و دست‌رنج را دودستی تقدیم دیگری کنم؟ این همه خاطره، این همه شوق و عشق، این همه تلاش. نه! شدنی نیست. ترجیح می‌دهم سایت فعلا راکد بماند و مطلب جدیدی منتشر نشود و وب‌گردهای عزیز بتوانند همچنان از آرشیو پر و پیمانش استفاده کنند. بهتر است کمی‌به خودم استراحت بدهم و در این فاصله چند همکار ثابت برای آدم‌برفی‌ها پیدا شود که هر یک گوشه‌ای از کار را بگیرند و یک مجموعه‌ی دبیران به جای سردبیر داشته باشیم.

ولی هیچ رقم، انصاف نیست کسانی که با آدم برفی‌ها کارشان را شروع کرده‌اند حالا این‌قدر بی‌اعتنایی کنند. آرمین ابراهیمی، امیررضا تجویدی،‌هادی علی‌پناه، فرید عباسی، میلاد روشنی‌پایان، سینا حبیبی، محمدناصر احدی، هومن نیک‌فرد و خیلی‌های دیگر.

جدا از این، برخی از دوستان از همین آغاز، بی اخلاقی حرفه‌ای در پیش گرفته‌اند  و مثلا مطالب منتشر شده‌شان در آدم برفی‌ها ـ و یا حتی هرجای دیگرـ را یک بار دیگر برای کسب سود و یا شهرت در فلان روزنامه‌ و مجله منتشر می‌کنند و فرض بر نادانی دیگران و یا زرنگی خود می‌گذارند. حواس دیگران، آدم‌های توی سایه و خواننده‌های خاموش همیشه به کارهای ما هست. یادمان باشد نویسنده‌ی خوب کم نیست. انسان خوب کم است. اخلاق را تمرین کنیم.

بهمن شیرمحمد، هومن داوودی، امیر معقولی، حامد عبدی و… نویسندگان برآمده از آدم‌برفی‌ها درعرض یک سال گذشته هستند و تردیدی ندارم چنان‌چه خود بخواهند و پیگیر باشند آینده‌ی درخشانی خواهند داشت.

دوستانی هم هستند که تا به حال به هر دلیلی ننوشته‌اند و چشم‌انتظار رونمایی‌شان هستیم.

در هرحال، کارنامه‌ی آد‌م‌برفی‌ها در زمینه‌ی تولید محتوا و معرفی نام‌های نو، درخشان است. ریتم چنین سایتی که بخش خبری و کپی پیست ندارد طبیعتا باید همین قدر آرام باشد و اهمیت قضیه تنها در استمرار است. سایت‌های زرد و کپی پیستی می‌آیند و می‌روند و سرآخر آن‌چه از فرهنگ به جا می‌گذارند خلاصه می‌شود به گالری عکس بازیگران و حرف‌های جنجالی فلان فیلمساز و بازیگر و…

نه اصراری هست و نه عجله‌ای. هروقت به یک ترکیب جمع و جور ولی ثابت و تقسیم کار مشخص برسیم کار را از سر می‌گیریم.

تا آن روز

در پاسخ این که دوستان از من شور زندگی می‌خواهند باید عرض کنم که اتفاقا زندگی چنان به کامم شور است که گویی خدابیامرز دریاچه‌ی اورمیه.  و عطش را چه چاره است؟

پیشاپیش پراکنده‌گویی‌ام را ببخشایید و به حساب شطحیات بگذارید که فعلا توانی برای سامان‌دهی و هدفمند کردن افکار و احوال ندارم.

پایان فیلم مصائب شیرین آقای علیرضا داوودنژاد نویسنده‌ی توانای فیلم‌های موسرخه و هوس و … و نازنین و نیاز را به خاطر دارید که چند نوازنده‌ی شوریده‌حال وصف حال شبان بینوا می‌گویند و ترانه‌ی «تو کجایی که شوم من چاکرت» می‌خوانند؟ یادش به خیر زمانی که یک گروه موسیقی داشتیم و این ترانه را البته با تنظیم من‌درآوردی خودمان با هفت هشت گیتار اجرا می‌کردیم و دم می‌گرفتیم. آهنگی مرکب از تکرار سرسام‌آور دو کورد لا ـ مینور و می‌ـ ماژور که وجد و حالی توصیف ناپذیر داشت.

تو کجایی که شوم من چاکرت

چارقت دوزم کنم شانه سرت…

دستکت بوسم بمالم پایکت

وقت خواب آیم بروبم جایکت

ای فدای تو همه بزهای من

ای به یادت هی هی و هی‌های من…

ظاهرا و تحقیقا از پس این مناجات پرشور و بی‌ریا جناب موسی از راه می‌رسد و اظهار فضل می‌کند که هرآینه با تشر پروردگار روبرو می‌شود.

می‌خواهم اعتراف کنم در پس روزگاری که زیسته ‌و به حال خود و روزگار نگریسته و گریسته‌ام به سویدای جان و مغز استخوان دریافته‌ام که شور و شیدایی بندگی پروردگار در همان مناجات عاشقانه‌ی شبان خلاصه می‌شود و بس. برای دوستی که نزدیک‌تر از رگ گردن است و چنان محرم است، چه عبودیتی از این بی‌ریاتر و برتر؟ پس با شور و حالی وصف ناشدنی ساز باوفای خود را چنان که جناب یساری فرموده برمی‌دارم و  لب چشمه می‌روم و خسته از هر مکتب و فلسفه و عرفان به سوز دل می‌خوانم:

تو کجایی که شوم من چاکرت

چارقت دوزم کنم شانه سرت

و در این سکانس است که الگانس یا به روایتی باراباس از راه می‌رسد و به دلیل خوانش صور قبیحه تذکرات لازم را مبذول می‌دارد.

و اما در وصف نکویی لامینور همین بس که هم راه‌دست و چاره‌گشای هر نوپا و نوآموز موسقی است و هم غایت آمال هر آوازخوان کهنه‌کار که در این گام، گام بردارد و آوا به عرش بََرد ( به این‌جا که رسید یکی از حضار نعره‌ای بزد که شیر متروگلدوین مه‌یر عمراً نتواند زد و به چشم بر هم زدنی جامه‌اش را به دستمال سفره بدل کرد)

و ختم کلام، حکایت همی‌کنند که دو سالک با هم در جی تاک چت می‌کردندی و نخستین گفت: پیر ما گفت خطا بر قلم صنع نرفت و دیگری جوابش داد: آفرین بر نظر پاک خطاپوش پیر شما باد.

( در این هنگام نعره‌ها بزدندی و دست به یقه شدندی و برای رفع ابهام به شورای تشخیص مصلحت شهرشان مراجعه نمودندی)

تصمیم گرفته‌ام بخش‌هایی از برخی از نامه‌های وارده را ـ این اصطلاح را به خاطر نادرست بودنش به طنز می‌نویسم وگرنه بهتر است بگوییم نامه‌ی رسیده ـ  منتشر کنم. به دلیل اهمیت‌شان. قضاوت خودم را هم اضافه نمی‌کنم. حتی متن نامه را هم ویرایش نمی‌کنم. فقط اسم فرستنده‌اش را حذف می‌کنم. همین.

اگر دوست دارید نامه‌تان به نام خودتان منتشر شود می‌توانید در متن نامه و ای میل این را یادآوری کنید. نشر یک نامه لزوما به معنی تایید محتوای آن نیست.

—————–

رضاجان، سلام . امیدوارم حالت خوب باشد و همچنان درمبارزه با نیروی سرکوب گر جامعه انگیزه ات را حفظ کنی . زندگی، زندگی است. مختصات و آدم‌هایش معلوم اند . چیز غیرقابل فهم و گنگی وجود ندارد تنها گاهی فراموشمان می شود ما در خیلی از موارد قادر به تغییر نیستیم مگر آنکه نگاه مان را عوض کنیم و به یک باور مطمئن از عشق و حرکت دست پیدا کنیم . اصلا زندگی یعنی باور . ما آدم‌ها گاهی باید در باورهایمان باز نگری کنیم .با خودمان خلوت کنیم ویک سری مسائل را با خودمان حل کنیم . و باز به مان سوال می رسیم که مرز میان واقعیت و حقیقت را چه چیزی تعیین می کند ؟ نهاد باور کجاست؟ اگر قرار باشید به نگاه اکسپرسیونیسم مان اصرارکنیم آن وقت ما هنستیم که نابود می شویم . من نگران این تصمیم‌های شتاب زده ات بود و هستم . تصمیم‌هایی بر اساس همین نگاه غرغر مابانه . تصمیم‌های شتاب زده تو را از بین می برند .من نگران بود (هستم)و آن کامنت هم حاصل این نگرانی بود . رضا کاظمی با آن آرمان‌هایش … حیف است که اسیر دام این تفکرات و خلق و خوهای بور‍ژایی شود . روح رضا باید زنده باشد تا بهمن شیرمحمد‌ها ، هومن داوودی‌ها معرفی شوند ، من از تحلیل فیلم صداها تئوری بفهمم و عده ای دیگر با ترانه‌هایت خراباتی طی کنند . تا (دیشب در کوچه ی…) نوشته شود . رضا کاظمی باید زنده باشد و محبت‌ها و سختی‌های همسرش را جبران کند . بتواند پدر باشد و فرزندش برای یک تکیه گاه عذابنکشید و تحقیر نخرد .روح رضا کاظمی باید مستدام باشد تا وقتی من کم آوردم و ایمیل دادم با نوشته ات دست به زانو بگیرم و دوباره کار را شروع کنم . رضا کاظمی درقبال خودش و دیگران مسئولیت دارد. امیدوارم حرفهای من _برادر کوچک ات _ مخاطب یک ساله وب ات آن قدر کارگر باشد که پست بعدی وب سایت کابوس‌ها… زندگی را تبلیغ کند . رضا باز هم برگردد و آدم برفی‌ها را اداره کند .

بعد از سه بار تلاش نافرجام آخرش موفق شدم فیلم آقای نولان را ببینم. اول از همه باید یک لعنت حسابی نثار کسی کنم که اولین بار ترجمه‌ی نادرست آغاز یا سرآغاز را برای این فیلم برگزید. ما هم که فیلم را ندیده بودیم  این برگردان احمقانه را باور کردیم. برگردان فارسی نام فیلم‌ها خودش می‌تواند موضوع یک مقاله‌ی بامزه و جذاب باشد. بگذریم…

پس از تماشای این فیلم آقای نولان، برای من هم‌چنان ممنتو فیلم به مراتب مهم‌تر و بهتری است. ممنتو را هم به غلط  یادگاری ترجمه کرده‌اند. در ترجمه‌ی memento آمده:  object which serves as a reminder of a place or past event که هرچند می‌شود یادگاری هم ترجمه‌اش کرد ولی با توجه به مضمون و محتوای فیلم، «نشان» معادل بهتر و اختصاصی‌تری است.

اگر حرفی درباره‌ی فیلم داشته باشم ـ که دارم ـ آن را در قالب یک نقد خواهم نوشت ولی در این پست مختصر می‌خواهم شما را با یکی از حسرت‌هایم آشنا کنم.

داستان کوتاهی دارم با عنوان «دیشب در کوچه‌ی ما» که چند سال قبل در سایت ادبی بسیار معتبر و شناخته شده‌‌ی دیباچه منتشر شد و نیز در مجموعه داستانی که قرار است در آینده‌ای نزدیک منتشر کنم قرار خواهد داشت. داشتم با خودم فکر می‌کردم پس از تجربه‌ی تماشای فیلمی‌مثل تلقین، خواندن داستان من دیگر به احتمال قریب به یقین کمترین بداعت و جذابیتی برای خواننده نخواهد داشت و چه بسا به سرقت ناشیانه‌ی ایده متهم شوم. حالا تنها دلخوشی‌ام این است که این داستان را قبلا در دیباچه منتشر کرده‌ام.

سال گذشته یک آقای ایرانی فارغ التحصیل دانشگاه‌هاروارد آمریکا تماس گرفت و از من برای انتشار همین داستان در مجموعه‌ای که به گفته‌ی او قرار است دربرگیرنده‌ی چند داستان‌ از نویسنده‌های جوان ایرانی باشد اجازه گرفت که طبعا مخالفتی نداشتم. سرنوشت آن مجموعه نمی‌دانم به کجا رسیده و راستش به کلی فراموش‌اش کرده بودم ولی حالا شاید با آن دوست هم تماسی بگیرم و درباره‌ی آن کار پرس و جویی کنم.

پیرنگ داستان «دیشب در کوچه‌ی ما» همین خواب در خواب در خواب در خواب در خواب…. بود با پایانی که حتی هنوز هم می‌تواند آن را از آثار مشابه متمایز کند و به آن تشخص بدهد.

و اما آن حسرتی که گفتم این است که همیشه شرایط به گونه‌ای است که اثرت در زمان خودش، زمانی که دوست داری منتشر و دیده نمی‌شود. مثل بسیاری از نوشته‌ها و نقدهایم ـ که شما خبر نداریدـ ، مثل داستان‌ها و شعرهایم، مثل همین دو فیلمنامه‌ای که زندگی‌ام را فرسایش می‌دهند و هنوز به یک نتیجه‌ی قطعی نرسیده‌اند. این فیلمنامه‌ها مال امروز هستند و قطعا پنج سال دیگر من مثل امروز نخواهم اندیشید و نخواهم نوشت. چرا داستان‌های نیمه‌ی دهه‌ی هفتادم تازه باید وارد پروسه‌ی انتشار شوند؟ کوتاهی هم نکرده‌ام. همه جوره پیگیر بوده‌ام. ولی واقعیت این است که آدم‌هایی مثل من که عضو هیچ حلقه‌ و محفل ادبی و ژورنالیستی و سینمایی نیستند باید،باید،باید له شوند. زورم هم نمی‌رسد که نمی‌رسد. زور که نیست.

پی‌نوشت: نوشته‌ی آقای محمدحسن شهسواری درباره‌ی مافیای ادبی را که به گفته‌ی خودشان، خود نیز یکی از اعضایش هستند در سایت خوابگرد بخوانید. من چیز بیشتری برای اضافه کردن ندارم. به آن نوشته مثل یک سند تاریخی نگاه می‌کنم. نوشته‌ای که سطرهایش به جدال با هم برمی‌خیزند و هر معنا و نتیجه‌ی مطلق را ویران می‌کنند. این ویژگی نویسندگی آقای شهسواری است که چنان‌چه پیشتر هم نوشته‌ام رمان شب ممکن ایشان را بسیار دوست داشته و هنوز هم دوست می‌دارم. نتیجه این است که مافیا در فرهنگ وجود دارد دو جور هم هست مثل بازجو ، بازجوی بد،بازجوی خوب… و حالا خانم‌ها آقایان: مافیای بد، مافیای خوب.

جان دنور خواننده و بازیگر  آمریکایی متولد سال ۱۹۴۳ و درگذشته در سال ۱۹۹۷ . ترانه‌ی زیر یکی از معروف‌ترین کارهای او و سرشار از عشقی معصومانه است.

این ترانه را از این‌جا دانلود کنید.

—-

وست ویرجینیا یه جایی تو مایه‌های بهشته

کوه‌های بلوریج، رودخونه‌ی شنندوآ

زندگی اون‌جا بیشتر از عمر درختا و  کمتر از عمر کوه‌ها قدمت داره

و مثل نسیم در هوا جاریه

Almost heaven, west virginia

Blue ridge mountains, shenandoah river

Life is old there, older than the trees

Younger than the mountains, blowing like a breeze

جاده‌های روستایی ، منو ببرین خونه‌

به جایی که بهش تعلق دارم

وست ویرجینیا، مادر اهل کوهستان من

منو ببرین خونه، ای جاده‌های روستایی

Country roads, take me home

To the place, I be-long

West virginia, mountain momma

Take me home, country roads

همه‌ی خاطره‌هام، خلاصه می‌شن در اون مادر

زن یه معدن‌چی که یه آب به سر و روش نمی‌زنه

چرک و غبارگرفته، عین یه نقاشی رو سینه‌ی آسمون

طعم مه‌آلود مهتاب، یه قطره اشکِ تو چشمم

All my mem’ries, gather ’round her

Miner’s lady, stranger to blue water

Dark and dusty, painted on the sky

Misty taste of moonshine, teardrop in my eye

جاده‌های روستایی ، منو ببرین خونه‌

به جایی که بهش تعلق دارم

وست ویرجینیا، مادر اهل کوهستان من

منو ببرین خونه، ای جاده‌های روستایی

Country roads, take me home

To the place, I be-long

West virginia, mountain momma

Take me home, country roads

صداش تو گوشمه، که صبح به صبح صدام می‌زنه (بهم زنگ می‌زنه)

صدای رادیو یادم میاره که هنوز از خونه دورم

و حین رانندگی تو جاده

حسم می‌گه  دیروز، آره دیروز باید خونه می‌بودم

I hear her voice, in the mornin’ hours she calls to me

The radio reminds me of my home far a-way

And drivin’ down the road I get a feeling’

That I should have been home yesterday, yesterday

جاده‌های روستایی ، منو ببرین خونه‌

به جایی که بهش تعلق دارم

وست ویرجینیا، مادر اهل کوهستان من

منو ببرین خونه، ای جاده‌های روستایی

Country roads, take me home

To the place, I be-long

West virginia, mountain momma

Take me home, country roads

سه

کلاس اول دبستان هستم. سر راه خانه به مدرسه یک بقالی قدیمی‌هست ـ حتی همان وقت هم قدیمی‌بود! ـ  که یک پیرمرد و پسر جوانش دوتایی آن‌جا را اداره می‌کنند. هر روز سر راه برگشتن از مدرسه بستنی چوبی می‌خرم. به آن می‌گوییم بستنی کیم! دوقلو دارد و یک قلو. یک قلویش یک تومان و دوقلویش دو تومان. امروز بد هوس بستنی کرده‌ام و پول توجیبی هم نگرفته‌ام. می‌روم داخل مغازه و می‌گویم آقا ببخشین من پول همراهم نیست می‌شه یه بستنی دوقلو بدین. پیرمرد یک بستنی دوقلو می‌دهد و می‌گوید پولشو بعدا بیار. فردا یادم می‌رود پول پیرمرد را بدهم. پس فردا هم… و از آن محله کوچ می‌کنیم. ده سال می‌گذرد. باورش آسان نیست ولی حتی یک روز هم این قرض را از یاد نبرده‌ام. با دوست روزگار سرجوانی‌ام اتفاقی از آن محله رد می‌شویم. می‌گویم من یک کار مهم این‌جا دارم. وارد مغازه می‌شوم که کمترین تغییری نکرده. قاب عکس پیرمرد با روبان سیاه بر دیوار است. موی شقیقه‌ی پسرش به سپیدی زده. می‌گویم آقا من به شما دو تومن بدهکارم. یه‌روز بستنی دوقلو خریدم و پولشو ندادم. می‌خندد و می‌گوید حله. حلاله… بغض می‌کنم. با دل و جان تشکر می‌کنم، دستش را می‌فشارم و از مغازه بیرون می‌زنم.

دو

ضیافت مسعود کیمیایی را دیده‌ایم و حسابی جوگیر شده‌ایم. من و کامی‌و سعید توی ساندویچی چهار راه کالج با هم قرار می‌گذاریم که سه سال بعد هرجا بودیم، آب دست‌مان بود زمین بگذاریم و ساعت نه شب فلان شب‌ پاییز همین‌جا همدیگر را ببینیم، حتی اگر در این ساندوچی تخته شده باشد یا تعویض روغنی شده باشد یا… سه سال بعد می‌شود. توی تقویم سررسیدم یک علامت هشدار بزرگ برای تاریخ کذایی گذاشته‌ام. حواسم هست. سرم درد می‌کند برای این بازی‌ها. قید کلاس و دانشگاه را می‌زنم. هرچه پس انداز دارم می‌دهم با هواپیما از مشهد به تهران می‌آیم. حال خوشی ندارم. آشفته‌ترین روزگار جوانی و عاشقی‌ام است ولی عهد را از یاد نبرده‌ام. سر قرار می‌روم. نه کامی‌هست، نه سعید. قرار که هیچ. حالا حتی با هم دوست هم نیستیم.

یک

اویس کاظمی‌هیج نسبتی با من ندارد. اهل بابل است. بمب خنده‌ی خوابگاه است. من اما از وقتی آن جمله‌ی قصار را اول فیلم هنرپیشه‌ی مخملباف دیده‌ام می‌دانم که «آن‌کس که می‌گرید یک درد دارد و آن‌کس که می‌خندد هزار و یک درد». اویس یک دیوانه‌ی دوست داشتنی است. فقط چند روز است با هم آشنا شده‌ایم. حتی هنوز همدیگر را با نام کوچک صدا نمی‌زنیم. هردو به هم می‌گوییم آقای کاظمی. هر دو مرگ بی‌خوابی داریم. هردو کلاس‌ها را می‌پیچانیم و درس و دانشکده به هیچ جای‌مان نیست. می‌گویم: آقای کاظمی‌پایه‌ای امشب یه هیجان اساسی داشته باشیم؟ می‌گوید: می‌دونی که من دیوونه‌ام. می‌گویم: حالم به‌هم می‌خوره از این‌که شب‌ها درهای خوابگاهو قفل می‌کنن. انگار که زندونی هستیم. بیا امشب از این‌جا هرجور شده بزنیم بیرون و تا صبح تو خیابون سر کنیم. می‌گوید: بزن قدش. خواب‌گاه‌مان یک طویله‌ی واقعی است، در چهارچشمه‌ی مشهد. وسط یک بیابان خشک و زشت که از هر طرف دیوار و سیم خاردار دارد. از بالکن امکان پریدن وجود ندارد. تازه اگر بپریم  و زنده بمانیم با سر و صدای‌مان نگهبان تریاکی خوابگاه را بیدار می‌کنیم و او هم برای خودشیرینی و گرفتن تشویقی حتما به قیمت خیارشور می‌فروشدمان. اویس می‌گوید ناامید نشو آقای کاظمی. دنبال من بیا. من یه راهی بلدم. با هم به اتاق توزیع غذا ـ همان لنگه دمپایی ـ می‌رویم. دری که رو به بیابان است قفل است. اویس چفت بالا و پایین در را باز می‌کند و دستگیره در را به سوی خودش می‌کشد. در باز می‌شود. سرمای هوای بیابان به داخل هجوم می‌آورد. من‌هاج و واج مانده‌‌ام. چطور ممکن است؟ اویس می‌گوید: کسی نمی‌دونه. من قبلا هم یه بار از این‌جا بیرون رفته‌م. اما تازه اولش است. تازه وارد محوطه‌ی بیابانی شده‌ایم و تا رسیدن به دیوار و سیم خاردار راه زیادی است. صدای سگ‌هایی که شب‌ها در محوطه رها می‌کنند از دور به گوش می‌رسد. من حتی با تصور نزدیک شدن سگ هم از حال می‌روم چه رسد به دیدنش. در میان خاک و خل بیابان به سمت کورسوی خوابگاه مهندسی فردوسی که چند کیلومتر دورتر است می‌دویم. اویس راه دررویی را می‌شناسد که ما را مستقیما به اتوبان می‌رساند. خسته و نفس زنان به اتوبان که می‌رسیم سیگاری می‌گیرانیم و روی جدول پیاده‌رو می‌نشینیم. بعدش تاکسی می‌گیریم به مقصد تقی آباد. ساندویچی آن‌جا تا خود صبح باز است. نفری دو تا ساندویچ می‌‌زنیم و پشت بندش چایی. بعد از آن روانه‌ی کوهسنگی می‌شویم و کون به کون سیگار می‌کشیم و آواز می‌خوانیم. هرچند از سرما سگ لرز می‌زنیم ولی روی لب‌مان خنده و ته دل‌مان عشق است. خوشحالیم از این‌که برای یک شب هم که شده حکم خودمان را خوانده‌ایم. دلم برات تنگ شده اویس. واسه دیوونگیات. نیستی.

دو

دلنوشته خیلی وقت‌ها یعنی نوشته‌ی دلتنگ. دلتنگی هم که طبیعتا خریدار چندانی ندارد. همیشه یک نفر آدم سرخوش پیدا می‌شود که دلتنگی‌‌ات را ملامت کند همان‌طور که کم نیستند کسانی که نقد و خیرخواهی‌ات را قهوه‌ای می‌کنند. انگار در بهشت برین ( هرجور خواستید بخوانید) هستیم و باید راه به راه انرژی از نوع هسته‌ی خرما خیرات کنیم. حالا بگذریم که دلتنگی‌های آدم معلوم الحالی مثل من در سخت‌ترین شرایط هم هرگز خالی از طنز و مطایبه نیست ولی کیست که آدم عبوسی مثل من را اهل شوخی بداند. نخیر !جا نمی‌رود.

چهار

بنده‌ی خدایی را می‌شناسم که مدام و به هر مناسبت یک نقل قول از جرج برنارد شاو را تکرار می‌کند. بد نیست بدانید قول‌های منسوب به این جناب برنارد شاو از نظر استناد در بسیاری از موارد دست کمی‌از نامه‌ی گهربار چاپلین به دخترش ندارند. به هر حال این آقای شاو از حیث بسامد حکایات و روایات در نوع خود یک پارچه ملانصرالدین است. هرچند تفاوت‌شان به اندازه‌ی شاتو بریان و بریونی است. حالا اگر گفتید تفاوت بنده خدای نامبرده و برنارد شاو در چه مایه‌هایی است؟ یک چیزهایی در مایه‌‌ی موسیر و موس شکلات.

سه

من بدم می‌آید با کسی به کافی شاپ بروم که علاقه‌ای به قهوه نداشته باشد و فقط بستنی یا شیک سفارش بدهد. اصلا چه معنی دارد توی کافی شاپ بستنی بفروشند؟ بدتر از این آدم‌هایی هستند که به کافی شاپ می‌روند و با سرفه‌های لاینقطع و نچ نچ‌کنان به کسانی که سیگار می‌کشند اعتراض می‌کنند. نمی‌دانم چه سری در میان است که این‌‌جور آدم‌ها معمولا میلک شیک موز سفارش می‌دهند. هرکاری جایی دارد. وقتی جایی جای تو نیست لطفا نرو.

یک

پریشب دوستم و همسرش میهمان من و همسرم بودند و برای اولین بار با اعتماد به نفسی احمقانه مسوولیت شام را تمام و کمال به عهده گرفتم. اعتراف می‌کنم که واقعا استرس زیادی داشتم، بیشتر از چیزی که حدس می‌زدم. یعنی اولش حالیم نبود ولی هرچه به زمان سرو شام نزدیک می‌شدیم بیشتر دچار اضطراب می‌شدم که مبادا خراب‌کاری کنم و آبروی‌مان جلوی میهمانان برود. همسرم می‌گفت ریسک بزرگی است که غذایی را که تا به حال حتی یک بار هم در پختنش سابقه نداری برای میهمانی در نظر بگیری. ولی آخرش با راهنمایی‌های تلفنی دوستم میلاد و دعای خیر ملت همیشه در صحنه‌ی ایران و کمک مربیان این مهم انجام شد. منوی من این بود: پاستای مرغ با سس آلفردو و بیف استروگانف و سالاد مخصوص (کاهو، گوجه، هویج، ذرت شیرین، لوبیا پخته، تخم مرغ پخته، قارچ).دست کم گرفتید ما رو؟ بفرمایید شام.

در وبگردی‌هایم به این عکس برخوردم. از این عکس‌ها در دنیای اینترنت فراوان به چشم می‌خورند و شاید شما هم یکی از این عکس‌ها از خودتان گرفته‌اید. این عکس‌ها برایم جذاب‌اند. این مرد را نمی‌شناسم. چهره‌اش برایم آشنا نیست. ذیل عکس هم توضیحی در کار نبود. ناشناس بودن این مرد نقطه‌ی عزیمت خوبی برای نوشتن است.

بیایید درباره‌ی ‌این مرد گمانه‌زنی کنیم. آیا او تنهاست و کسی را ندارد که از او عکس بگیرد؟ یا این‌که کسی را آن‌چنان شایسته برای عکس گرفتن از خود نمی‌داند؟  شاید هم دارد به ندای کنجکاوی و بازیگوشی‌اش پاسخ می‌دهد؟ و یا شاید بتوان این چیدمان را به خودشیفتگی او نسبت داد؟

دوستی دارم که چند صد عکس با گوشی موبایل از خودش گرفته. در موقعیت‌های مختلف، در موقعیت‌هایی غالبا کمیک و عجیب و غریب. نکته‌ی مشترک در همه‌ی عکس‌های دوستم این است که تلاش کرده وانمود کند این عکس را دیگری از او گرفته. با دیدن انبوه سلف پرتره‌های دوستم، کنجکاو شدم تا دلیل اصرار و تکرار این امر را از او جویا شوم و او گفت وقتی که خیلی افسرده است این عکس‌ها را در خانه، داخل اتوموبیل، وسط خیابان، دل طبیعت و … از خود می‌گیرد. افسردگی‌اش را پیشتر هم حس کرده بودم ولی نکته‌ی خیلی جالب این بود که کمترین نشانی از غم و افسردگی در چهره‌ی دوستم در این عکس‌ها به چشم نمی‌خورد و همان‌طور که گفتم خیلی از عکس‌ها موقعیت‌هایی کمیک و جذاب را پیش رو می‌گذاشتند.

گویی میان حضور اندوه و بازتاب بیرونی‌اش در برابر یک عامل شکارگر همچون دوربین، چالشی جانانه در میان است. شاید برای همین است که قبل از فشار سرانگشت عکاس بر دکمه‌ی دوربین، واژه‌هایی از جنس سیب، چیز و هلو به میان می‌دوند و بر لب و دندان سوژه می‌نشینند. ما موظفیم وانمود کنیم که در هر قابی شاد بوده‌ایم که حواس‌مان نسبت به نیمرخ بهتر صورت‌مان، به ساعت یا انگشتری که دوست داریم در عکس بیفتد و … آن‌قدر جمع است که هر ملال و اندوهی را برای ثانیه‌ای هم شده به زانو در می‌آورد. ما خودمان را رتوش می‌کنیم برای این‌که خوب به نظر  برسیم. این قانون آدم‌ها است.

توطئه‌ی خانوادگی آخرین فیلم هیچکاک است که بنابر یک کلیشه‌ی آزاردهنده آن را اثری ناموفق  ارزیابی می‌کنند ولی شخصا آن‌ را یکی از بهترین آثار استاد و یک کمدی جذاب و مهیج می‌دانم. بازی‌های فوق‌العاده دوست‌داشتنی بروس درن و باربارا هریس، فیلم‌نامه‌ی دقیق و پر از جزئیات و کارگردانی مثل همیشه درخشان هیچکاک این آخرین فیلم را یک کار جمع‌و‌جور و ماندگار کرده است.  سکانس دیوانه‌وار ترمز بریدن ماشین در کوهستان را ببینید تا باورتان شود دود از کنده بلند می‌شود.

آخرین حضور نام استاد در عنوان بندی آغازین یک فیلم

استاد سالخورده در پشت صحنه‌ی فیلم

زوج بروس درن و باربارا هریس – شیمی‌فراموش نشدنی

آخربن کنش آخرین فیلم استاد ـ همیشه بیننده را دست می‌انداخت ـ این فقط یک فیلم است

آخرین حضور استاد در قابی از فیلم خود ـ یونیورسال آن را برای اخطار کپی رایت دی وی دی‌اش انتخاب کرده است

این نامه‌‌ی الکترونیکی وارده را که دیروز به دستم رسیده، بدون نام فرستنده‌اش منتشر می‌کنم. نامه‌هایی به این مضمون، بسیار دریافت کرده‌ام و اعتراف می‌کنم هرگز پاسخ درستی برای هیچ‌کدام‌شان نداشتم ولی حالا که یک سرخورده‌ی محض از مناسبات نقد و سینما هستم و همه‌ی زحمت‌هایم کمترین ارج و قربی برایم به بار نیاورده و در یک قدمی‌از دست دادن تمام زندگی‌ام هستم بد نیست به عنوان یک آینه‌ی عبرت زنگار زده این‌ها را منتشر کنم. راستش شور و هیجان جوان‌ها برای ورود به سینما فقط و فقط خاطرات تلخ و تاسف انگیزم را زنده می‌کند و می‌دانم که رهاورد اغلب‌شان از این همه شور وشوق فقط سرخوردگی و از کف رفتن روزگار خوش جوانی و یک بیلاخ بزرگ از سوی صاحبان زر و زور و تزویر است.

نمی‌دانم، شاید یک عده‌ی خیلی اندک شانس بیاورند. قبلا هم گفته‌ام که لطفا با آگاهی کامل وارد این بازی باخت/باخت بشوید چون ممکن است خیلی چیزها را ببازید و آخرش حتی از خود سینما هم متنفر شوید و همان لذت فیلم دیدن را هم از دست بدهید. با آگاهی وارد این کار بشوید چون ممکن است از زور بی‌پولی یا به طمع جاه و نام، قلم فروش و روسپی ژورنالیستی شوید.

یک عمر گول صورتک‌ها را خوردیم و لابه‌لای خطوط و پشت این پرده‌ی چرک نقره‌ای را ندیدیم. بازگفتنش هم یاسین به گوش خر خواندن است چون آن کس که خر است یا خود را به خر بودن می‌زند هیچ رقم دوست ندارد واقعیت را ببیند. آخرین ضربه را جوانی بر پیکر موریانه زده‌ی باورم وارد کرد که پس از آن‌که مطلبی را که برای آدم برفی‌ها فرستاده بود آن‌چنان خواندنی دیدم که برای نشریه‌ای بفرستم تا منتشر شود، گفت: فلان منتقد از من تعهد گرفته که بدون اجازه‌ی او هیچ جا مطلبی منتشر نکنم!!!  با خود گفتم چه فکر می‌کردی و چه فکر کرد. این‌جا بازار فروش عزت و مسلخ اخته کردن فکر و شرافت است.

نامه‌‌ی الکترونیکی وارده:

سلام آقای کاظمی‌وقت بخیر. اول من یه عذرخواهی کنم چون سیستمم مشکل داشتو نتونستم وارد کامنتها بشم  و ایمیل دادم. راستش منهم قصدم اینه که کمی‌همدردی و درد و دل کنم خوب اینکه دیگه بدیهی است که شرایط وحشتناک است مخصوصا شرایط فرهنگی و مخصوصا سینما. من۱۸سالمه و واقعا به شدت به سینما علاقه دارم و دارم بخاطر اون زندگی میکنم ولی به دلیل همین مشکلاتی که برای یه هنرمند وجود دارد به اجبار دارم ریاضی میخونم تا اینکه روزی اگه خواستم فیلمی‌بسازم حتی کوتاه بتونم خودم خودمو جمع وجور کنم ولی واقعا سخته خودمون میدونیم که راهی که داریم میریم منظورم سینماس همینجوری فوقالعاده سخت هس چه برسه به وضعیت من و شما. من واقعا دارم اذیت میشم و در جوانی پیر شدم گاهی خودمو غرق در فرمولهای بی سرو ته میبینم و از خودم سوال میکنم جای من اینجاس  ولی متاسفم درجایی زندگی میکنم که کمتر کسی جای خودش هست.

گاهی فکر میکنم اگه همه چی روبراه و فراهم بود چی ایا میتونستم موفق بشم واینم جوابش با توجه به علایق مردم منفی است چراکه منم عاشق‌هانکه ام و دوس دارم ریشه‌های فکری اونو بگیرمو راهشو ادامه بدم ولی ایا این مردم که عادت کردن چشم و ابروی چندتا بچه ژیگولو  رو ببینن میتونن‌هانکه رو بفهمن و‌هانکه میتونه اینجا رشد کنه؟ البته جملات بالا فرضه ولا من کجا‌هانکه عزیز کجا درد ماها خیلی عمیقه گاهی سر کلاسهای درس یک معلم احمق که تعدادشون کم نیس بخاطر اینکه فلان مسئله رو نمیتونم حل کنم به خودش اجازه میده بهم توهین کنه اون نمیدونه که ممکنه من در یه عرصه خیلی مهمتر چه پتانسیلی دارم. واقعا متاسفم. اصلا احساس نمیکنم که دارم زندگی میکنم غیر از ساعاتی که دارم فیلمای خوب میبینم که الان مجبورم بخاطر کنکور کم ببینم تا هم وقت نگیره وهم حال وهوامو عوض نکنه. ولی نباید فراموش کنیم کسایی مثله‌هانکه  لینچ  و کیارستمی‌هم مشکلات فراوانی دارن ولی کارشون رو میکنن. امیدوارم شرایط بهتر بشه تا ماهم دل و رمق گپ زدن در مورد فیلمارو داشته باشیم. راستی گرچه روبان سفید نسبت به دو فیلم قبلیش کمی‌کمتر به دل مینشیند ولی مستحق نخل بود ومن معتقدم زیباترین فیلم در مورد تاریخ نزدیک است و دار و دسته‌های نیویورکی بهترین در تاریخ دور و قبل تر از ان را قبول ندارم.

…….

به امید بهتر شدن شرایط

غمی‌در خلوت تلخ خیابان‌هاست

هراسی در سکوت تلخ هر کوچه

یکی از دست‌های خالی‌اش می‌خواند

«چه بد شد زندگی، جفتش همش پوچه»

***

دیر شد

برای چشم زن

از لابه‌لای این همه سیاهی

دالان کابوس

زن خسته بود

دیر شد

و شاعر

توی سیاهی کابوس پیر شد

***

از روزگار من بگو

که درد…

از دست‌ها

که سرد…

تنها و دور وسط ازدحام تلخ

با این همه سیاهی لشکر

لاشه‌های سیاه

شاید دوباره قارقار کنم

***

هنوز تمام نشده

این دیر ناتمام بغض

شاید دوباره گریه…

هنوز بلدم

تمام.

***

فکر پلید: که تو را عشق در سر است

تصویر دور:همه‌ی چشم‌ها تر است

تعبیر خواب: که به ناگاه می‌رسد

تفسیر شعر: نرو! این بار آخر است